Almanya’da 17 adayın sır ölümü… Kırılma anı neyle başladı… ‘Bize yalan söyleniyor’

14 Eylül’de Kuzey Ren-Vestfalya (NRW) eyaletinde yapılacak seçimlere sayılı günler kala Federal Almanya, tarihin en büyük politik krizlerinden birine sürükleniyor. Seçim sürecinde toplam 17 aday hayatını kaybetti. Bunların 7’si sağ popülist Almanya için Alternatif (AfD), geri kalanları ise Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SPD), Birlik’90/Yeşiller, Hür Demokrat Parti (FDP) ve başka küçük partilerden.
Ölümlerle ilgili açıklamalar, toplumdaki tedirginliği artırmış görünüyor.

ALMANYA’DA “DERİN DEVLET”, “İSTİHBARAT OPERASYONU” YORUMLARI

Ancak burada öbür bir şey var. Ölümlerin çok ötesinde ve onlardan çok daha tehlikeli bir şey.
Resmi açıklamalara nazaran vefatlar “doğal nedenlerden” kaynaklandı. Lakin toplumun büyük kesiti bu açıklamayı ikna edici bulmuyor. Bilhassa AfD’nin ağır kayıpları, toplumsal medyada ve sokaklarda “derin devlet”, “istihbarat operasyonu” yorumlarını güçlendirdi. Halk ortasında yaygın bir kanaat var: “Devlet saklıyor.”

AFD EŞBAŞKANI: “İSTATİKSEL OLARAK İMKANSIZ”

AfD eşbaşkanı Alice Weidel’in “istatistiksel olarak imkânsız” çıkışı, İngiliz radikal sağ figürü Tommy Robinson’ın açıklamaları ve Elon Musk’ın tweetleri, kuşkuları global boyuta taşıdı. Almanya, bir eyalet seçimi üzerinden dünya gündemine oturdu.

Ama aslında problem yalnızca vefatlar değil. Bu vefatlar, yıllardır biriken toplumsal kuşkunun ve devlet ile halk ortasındaki inanç krizinin görünür hale gelmesiydi.

AŞI VE PANDEMİ: İNANCIN BİRİNCİ BÜYÜK KIRILMASI

Korona salgını periyodunda Almanya sert kapanmalara ve geniş kapsamlı aşı kampanyalarına sahne oldu. “Zorunlu değil” denilen aşı fiilen birçok meslek kümesine dayatıldı. Yan tesirler yaşayan binlerce kişi artık mahkemelerde devletle karşı karşıya.

Resmi kurumlar o günlerde tenkitleri “komplo teorisi” diye susturmuştu. Lakin bugün davaların artması, “devletin bizi yanlış bilgilendirdiği” inancını güçlendirdi. Pandemi, toplumsal kontratın birinci kere önemli biçimde sarsıldığı periyot oldu.

KUZEY AKIM SABOTAJI: AÇIKLANAMAYAN KARANLIK

2022’de Baltık Denizi’nde patlayan Kuzey Akım boru çizgileri, Almanya’nın güç damarlarını kesti. Endüstrinin belkemiği çöktü. Fakat olay hâlâ aydınlatılamadı.

“ABD mi yaptı, Ukrayna mı, yoksa öbür güçler mi?” soruları karşılıksız kaldı. Halkın zihnine ise şu kuşku yerleşti: “Devlet gerçeği açıklamıyor, tahminen de açıklayamıyor.”

EKONOMİDE ÇÖKÜŞ VE YOKSULLAŞMA

Enerji şokuyla birleşen pandemi sonrası kriz, Almanya’yı Avrupa’nın “hasta adamı”na dönüştürdü. Fabrikalar kapanıyor, işsizlik artıyor, orta sınıf küçülüyor. BASF üretim sınırlarını kapatıyor, otomotiv devi Çin karşısında tökezliyor.

Halk günlük hayatında fahiş faturalar, eriyen maaşlar, artan vergilerle boğuşuyor. Ve bu kere de “refah devleti” imajı çatırdadı.

UKRAYNA SAVAŞI: ALMANYA’NIN DURDURULAMAYAN MİLİTARİZASYONU

Almanya‘nın toplumsal demokrat eski Başbakanı Olaf Scholz’un “Zeitenwende” (Tarihi Dönemeç) konuşmasıyla 100 milyar avro silahlanmaya ayrıldı. Almanya, savaş sonrası birinci kere bu ölçekte militarist bir çizgiye girdi. Ukrayna’ya Leopard tankları gönderildi. Bugün ise muhafazakâr demokrat Başbakanı Friedrich Merz devrinde Alman askerlerinin direkt cepheye gidip gitmeyeceği tartışılıyor.
Barış kültürüyle övünen Almanya’da, halkın büyük çoğunluğu bu siyasetlere karşı. Fakat hükümet ısrarla militarizmi büyütüyor.

Halkın hafızasındaki his gitgide ve bir kere daha pekişiyor: “Devlet bizi savaşa sürüklüyor.”

GAZZE SAVAŞI: İKİYÜZLÜLÜK SUÇLAMASI

7 Ekim sonrası İsrail’in Gazze’deki taarruzlarına Almanya şartsız dayanak verdi. Sokaklarda yüzbinlerce insan barış için yürürken hükümet, şovları orantısız güç kullanımı, baskı ve yasaklarla susturdu.
ZDF anketine nazaran Almanların yüzde 76’sı İsrail’in Gazze’deki aksiyonlarını haksız buluyor, yüzde 83’ü silah ihracatının durmasını istiyor. Lakin Berlin, yalnızca tenkitlerle yetiniyor, fiili yaptırımlardan kaçınıyor.
Toplumdaki his motamot şöyle: “Devlet bizim değil, diğerlerinin yanında.”

SEÇİMLERE GÖLGE DÜŞÜREN ÖLÜMLER

İşte tüm bu güvensizlik ortamında NRW seçimlerindeki 17 adayın mevt haberi geldi. Farklı partilerden olması, sıkıntının sadece AfD ile sonlu olmadığını, daha büyük bir oyunun döndüğü algısını doğurdu.
Bir kesim “tesadüf”, bir kesim “istihbarat işi” diyor. Derin devlet söylentileri, hatta NATO’ya bağlı servislerin devrede olduğu teorileri toplumsal medyada dolaşıyor.

Ama herkesin birleştiği nokta şu: Alman devleti artık şeffaf değil. Ve halk birinci defa bu kadar yüksek sesle devlete karşı kuşku lisana getiriyor.

ALMANYA’NIN YENİ GERÇEĞİ: “BİZE PALAVRA SÖYLENİYOR”

Bugün Almanya’da sorun sırf seçim sürecindeki vefatlar değil. Sorun, pandemiden güç krizine, Ukrayna’dan Gazze’ye uzanan zincirde devletin halkın gözünde güvenilirliğini kaybetmiş olması.
Almanya artık savaşa kilitlenmiş, sanayisizleşmeye sürüklenen, fakirleşen bir ülke. Ve halk, “devlet bizi korumuyor, bize palavra söylüyor” inancında birleşiyor.

1 milyonu aşkın Türkiye kökenli bir nüfusun yaşadığı Kuzey Ren Vestfalya eyaletindeki yerel seçimi hangi parti kazanırsa kazansın, temel problem değişmeyecek… Almanya’da devlet ile toplum ortasındaki itimat duvarı çoktan yıkıldı.

Doğal olduğu açıklanan son vefatlar, bunu açığa çıkarmış görünüyor.

Işın Ertürk