“9 günlük tatillere” farklı bakış: Gözden geçirilsin
Ekonomim muharriri Nevzat Saygılıoğlu, son devirde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan dini bayramlarda 9 günlük tatil açıklamalarına farklı bir bakış açısı getirdi.
Saygılıoğlu, ‘“9 günlük tatil” artık gözden geçirilsin!’ başlıklı yazısında şunları yazdı:
“9 günlük sürpriz tatiller” artık sürpriz olmaktan çıkıp rutin ve sistemli hale gelmeye başladı. Yalnızca ilanı gecikir hale geldi. Olağan bir haftanın 2 yahut 3 gününe bayram günlerinin rastlaması ile kalan günlerin de tatil edilmesi ve böylelikle tatilin 9 güne çıkarılması çok sık uygulanır hal aldı.
Aslında “tatil” kavramı bilhassa öğrenci ve kamu çalışanları için çok sempatik bulunuyor. Hepimiz öğrenciliklerimizden hatırlarız ki hesapta olmayan kar, felaket ve gibisi durumlara bağlı yapılan tatiller güzelimize giderdi. Tıpkı halde bilhassa kamuda çalışan başta olağan memurlar olmak üzere üst yöneticiler de tatil olsun isterdi.
Ama bu tatillerden hoşnut olmayan bir kesim var ki kimse kulak vermiyor. O kesim de gerçek sektör… İş dünyası belgisiz vakitlerde ve bilhassa uzun müddetli tatillere çok güzel bakmıyor. Ne yazık ki onların da sesini duyuracak birlikler, odalar ve meslek örgütleri yok.
Peki 9 günlük tatil uygun bir şey mi?… Her tatil kararını gözü kapalı alkışlamak mı, yoksa durup üzerinde düşünmek mi?… Bahse çok dar çerçeveden ve rasyonel olmayan açılardan bakmak mı, yoksa ülke için faydalı yahut ziyanlı olup olmadığına baş yormak mı?…
Özellikle resmi ve dini bayramlarla hafta sonu tatilleri ve bazen de olağandışı genel ve lokal tatiller dikkate alındığında yılın neredeyse yarısının tatile gitmesi ne derece hakikat?…
Dilerseniz hususa birkaç açıdan göz atalım.
– İktisat açısından:
Bir fabrikayı, sanayi tesisini, üretim tesisini düşünün…
Tarlasını eken, tohumunu atan, budamasını yapan, eserini hasat eden çiftçiyi düşünün…
Mühendis, mimar, muhasebeci, avukat, danışman gibi bir hür meslek erbabını düşünün…
Yılbaşı yahut bayram arifesinde ihraç eserini alıcıya ulaştırmaya çalışan ihracatçıyı düşünün…
9 günlük tatil nedeniyle planlama, üretim, tüketim sekteye uğruyor.
Kamu kurum ve kuruluşları tatil yaparken, ilkokuldan üniversiteye tüm öğretime 9 gün orta verilirken iş dünyası asimetrik bir durumla karşı karşıya kalıyor.
Gelir vergisi beyan ve ödemesi bile bu tatilden olumsuz etkilenip gecikiyor.
Bu ortada 28 Mart 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile bedavaya getirilen Karayolları’nın sorumluluğundaki otoyollar, 15 Temmuz ve FSM köprüleri, 3 büyük kentteki raylı sistemler ve toplu taşımalar tümüyle bayram boyunca halka hizmet sunuyor. Aslında bu uygulamanın popülist sonuçları var, yoksa devlet ve kamu kesiti için çok önemli bir kayıp manasına geliyor.
Dilerseniz ferdî bir gözlemimi paylaşayım. Harem’e yakın noktadan 3 gündür izlediğim Marmaray çizgisinde herhalde sayısı milyonu geçen araç ile ne kadar büyük gelir kaybı yaşandığını düşündüm. Kaldı ki hayatında deniz görmemiş lakin ödediği vergilerle katkısı olmuş doğudaki ve güneydoğudaki insanımızın bu bedavacılığı nasıl içselleştireceğine baş yordum.
Açıkçası iktisadın bir yarısı tatilde iken; öteki yarısı üretmeye çalışmaya çaba ediyor; ne kadar başarılı olabilecekse?… Münasebetiyle ekonomik manada açık bir asimetri oluşuyor.
– Sıhhat açısından:
Bu ülkede işleyen bir sıhhat sistemi var. Milyonlarca insan her gün hastaneleri, poliklinikleri, muayenehaneleri dolduruyor. Çok ağır hastalar var, daima tedavi görenler var, diyaliz üzere yaşamsal tedavi görenler de var fizik tedavi üzere daha az riskli tedavileri görenler de var…
Bu hastaların tedavileri, denetimleri kelam konusu 9 günlük tatil nedeniyle sekteye uğrayabiliyor. Yaşamsal kıymetteki ameliyatlar yapılamıyor.
– Eğitim açısından:
16-17 milyon eğitim gören çocuklarımız okullarından yoksun kalıyor. Birebir halde 7-8 milyon üniversite öğrencisi eğitim göremiyor.
Dolayısıyla dünyanın birinci 500 yahut 1000’inde Türk üniversitesi mumla aranıyor.
Bu ülkenin vazgeçilmezinin eğitim olduğu göz arkası ediliyor.
Sözün özü; çağdaş ülke uygulamalarında olmayan bu cins istisnai düzenlemelere son verilmeli. Yazılı ve objektif kurallarla idare, tüm yapılarda uygulanmalı.
