26. Genelkurmay Başkanı İlker Başbuğ anlattı: Liderliğin anatomisi

FETÖ’nün Türk Silahlı Kuvvetleri’ne yönelik düzenlediği Ergenekon kumpasında 22 ay mahpus yatan 26. Genelkurmay Lideri İlker Başbuğ’un 17. kitabı “Lider, Güç, Strateji” raflarda yerini aldı. Önder, güç ve strateji ortasındaki alakanın incelendiği kitapta, Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere, tarihe taraf veren kıymetli başkanlar çeşitli boyutlarıyla ele alınırken; akademik dünyadan siyaset ve memleketler arası bağlantılara ilgi duyan herkese hitap eden bu kitap, değerli tespitlerle dolu.

Abraham Lincoln’den Vladimir İlyiç Lenin’e, Mohandas Karamcand Gandhi’den John F. Kennedy’e, Winston Churchill’den Adolf Hitler’e kadar pek çok başkanın yer aldığı bu kitap adına 26. Genelkurmay Başkanı İlker Başbuğ, Odatv’nin sorularını yanıtladı.

Odatv: Bir kitabınız daha çıktı: “Lider, Güç, Strateji”… Kitabın içeriğine geçmeden evvel müelliflik hayatınızla ilgili bir soru sormak istiyorum. Bu 17. kitabınız. Tahminen de dünyada en çok kitap yazan emekli Genelkurmay Liderisiniz. Onca yıllık askeri kimliğinizin akabinde muharrir kimliği taşımanızı nasıl değerlendiriyorsunuz? Böylesi bir entelektüel faaliyeti askeri kimliğiniz içinde düşünüyor muydunuz? Sizi yazarlığa teşvik eden ne oldu?

İlker Başbuğ: İlkokul beşinci sınıftayken, yapılan bir kompozisyon müsabakasında birinci olmuştum. Bir mevzuyu en sade ve anlaşılır biçimde anlatmak ismine biraz yeteneğe sahip olduğumu söyleyebilirim. 17. kitabım kitapçılarda yerini aldı.

Elbette müellifliği ne düşünmüştüm ne de hedeflemiştim. Tam 48 yıl Türk Silahlı Kuvvetleri’nin onurlu üniformasını giydim. Bu üniformayı birinci giydiğimde 14 yaşındaydım. Askerlik bizler için bir meslek değil, hayat şekli. Bugün geldiğim noktayı her şeyiyle bu hayat stiline borçluyum.

İlk kitabım 2011 yılında yayımlandı: “Terör Örgütlerinin Sonu”. Beni bu kitabı yazmaya sevk eden neden, terör ve terör örgütleri ile uğraşta kazandığım bilgi ve tecrübeleyi toplumla paylaşmak istememdi. Bunu herkese öneririm. Aksi takdirde bireylerin sahip oldukları bilgi ve deneyimler -ki bunlar çok değerlidir- kişi ile birlikte kaybolup sarfiyat.

Yazı yazmak vakitle bir tutkuya dönüşüyor. Hatta hayatın ayrılmaz bir modülü oluyor. Bilhassa yazacağınız kitap konusunu seçerken, en kıymetli nokta vakte dayanabilen ve gelecek nesillere aktarılabilen eserler ortaya koyabilmek.

Burada bir noktayı da itiraf etmek isterim. İçimde büyük bir “öğrenme tutkusu” var. Şayet üzerinde çalışacağım mevzuda yeni fikirler kazanamayacaksam, inanın benim o bahis üzerine çalışabilmem mümkün değil. Yazmak hayatta kalmaktır. Yaşarken de daha sonrasında da…

Odatv: Çıkardığınız öteki kitaplar çoğunlukla “siyasi tarih” kitaplarıydı. Bu son kitabınız ise pek çok alana giriyor… Yine siyasi tarih kitabı da olmakla birlikte hem siyaset bilimine hem milletlerarası münasebetlere hem de biyografik bir inceleme de yaptığınız için psikolojiye dahi giriş yapıyor… Kitabınızı Odatv okurları için nasıl tanımlarsınız? “Lider, Güç, Strateji” kitabı aslında ne kitabıdır?

İlker Başbuğ: Kitap aslında üç sütun üzerine oturuyor: Başkan, Güç, Strateji. Alışılmış ki, burada hakim olan ve her şeyi yöneten öge önderdir. “Lider, Güç, Strateji” kitabının bilhassa, “siyasi”, “dış politika” ve “askeri” alanlardaki önderlere daha fazla odaklandığını söyleyebilirim. Kitabın bu bahislerle ilgilenenlere sağlam bir pencere açacağına ve yararlı olacağına inanıyorum.

Odatv: Hem siyaset bilimi teorisi ortaya koymuş isimleri hem de o teorileri pratiğe geçiren önderleri inceliyorsunuz kitabınızda. Hem Batılı hem de Doğulu önderleri incelediğiniz kitapta, hem yapan hem yıkıcı olarak ayırdığınız başkanlar de var. Kuşkusuz her başkan, tarihi koşulları içinde değerlendirilmeli fakat yeniden de bir genelleme yapmayı tercih ederseniz, hangi başkanları “tarihin akışını değiştiren” olarak öne çıkarırsınız?

İlker Başbuğ: “Hangi önderleri tarihin akışını değiştiren olarak öne çıkarırsınız” sorusu güç bir soru. Temelde bu mevzu üzerinde iki farklı görüş var. Birinci görüş; “tarihi olaylar kendi kendine gerçekleşir” tezini savunmaktadır. İkinci görüş ise, “bireyler rastgele bir anda bir iradi kararla, olayların seyrine o seyri değiştirebilecek beklenmedik yeni bir kuvvet katabilir”. Kitapta bu iki görüş örnekleri ile derinlemesine incelenmektedir.

1. Dünya Savaşı’nı şahıslardan fazla olayların çıkardığı ileri sürülebilir. Aslında iki görüşünde geçerli olduğunu düşünmekle birlikte, güya ikinci görüş biraz daha güçlü üzere gözüküyor.

2. Dünya Savaşı’nın çıkış nedenleri ise daha farklı. Adolf Hitler, insanlık tarihinin 20. yüzyılda gördüğü en “yıkıcı lider” olarak karşımıza çıkıyor. Şayet, Adolf Hitler, Almanya’da iktidara gelmeseydi, dünya böylesine yıkıcı bir dünya savaşı ile tekrar karşı karşıya kalabilir miydi? Ben, Hitler’i bu savaşı çıkaran ve genişleten ana etken olarak değerlendiriyorum.

Odatv: İncelemeniz, kuşkusuz önderlerin birtakım ortak istikametlerinin de olduğu gerçeğini ortaya çıkarıyor. Sizce başkanların en kıymetli ortak istikametleri neler? Onları öbür devlet adamlarından, kumandanlarından ayıran belirleyici özellikleri ne?

İlker Başbuğ: Kitapta çok sayıda önder incelendi. Tarihe damga vuran başarılı önderlerin ortak özelliklerine bakıldığı vakit kimi istikametleri öne çıkıyor. Bunlar ortasında şu ayrıntılar var; derin boyutta entelektüel tarih bilgisine sahip olmaları, gerekli olduğu anlarda bütün sorumluluğu üzerlerine alacak yürekle “hesaplı risk” alabilmeleri ve etrafında “güçlü kadrolarla” çalışmaya ihtimam göstermeleri.

Odatv: Son olarak şunu sorayım… Birebir vakitte bir üniversitede bu kitabın alanını ilgilendiren bir ders veriyorsunuz. Devlete hizmet misyonundan sonra, topluma ve gençlere yönelmek, onlarla bir ortada olup, tecrübelerinizi aktarmak nasıl bir his? Elhasıl entelektüellik, bilgiye ulaşma eforu, o bilgiyi yazarak ve konuşarak insanlara aktarmak sahiden memnunluk getiriyor mu? Keyifli musunuz özetle?

İlker Başbuğ: Askerlik aslında barış vaktinde bir okuldur. Temel süreçte eğitim ve öğretimdir. 2010 yılında emekli oldum. Son üç yılda, MEF Üniversitesi’nde kıymetli arkadaşım Ahmet Yavuz ile “Liderlik” üzerine bir seçmeli ders programı yürütüyoruz. Bu seçmeli ders programını yürütme kararını almış olmak, tahminen de son yıllarda yaptığımız en yanlışsız işti. Bu misyonu yürütmekten inanılmaz derecede memnunuz. 14 hafta süren seçmeli ders programının sonunda, öğrencilerin yanımıza gelerek samimiyetle teşekkür etmeleri ve kendilerinde inanılmaz boyutta olumlu bir gelişim olduğunu söylemeleriyle bize hissettirdikleri duyguyu tanım etmek sahiden çok sıkıntı.