104. ölüm yıl dönümünde Talat Paşa…Tarihi emri: ‘Atatürk’ün emrine girin’
Sadrazam Talat Paşa, 15 Mart 1921’de Berlin’de uğradığı suikast sonucu hayatını kaybetti. 47 yaşında şehit edilen Talat Paşa, konutundan çıktığı sırada Ermeni militan Soğomon Tehliryan tarafından vuruldu.
İTİRAF ETTİ
Suçunu itiraf eden Soğomon Tehliryan, yargılama sürecinin akabinde beraat etti. Bu karar, Osmanlı İmparatorluğu’nun son periyodundaki siyasi çalkantılarla birlikte, suikastin art planına dair tartışmaları da beraberinde getirdi.
REFORMLARA İMZA ATTI
Talat Paşa, Enver Paşa ve Cemal Paşa ile birlikte İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin üç büyük önderinden biri olarak Osmanlı’nın çöküş sürecinde çağdaşlaşma ve ıslahat hareketlerine öncülük etti. Önderlik ettikleri 1908 Meşrutiyet İhtilali, Osmanlı’da anayasal idarenin yine tesis edilmesini sağladı. II. Abdülhamid’in 31 Mart Olayı sonrası tahttan indirilmesi ve 1909’da Meclis-i Mebusan’ın faal hale getirilmesi üzere kıymetli gelişmelerin ardındaki en büyük isimlerden biri oldu.
SAVAŞ YILLARI
1913 yılında İçişleri Bakanı olan Talat Paşa, 1917’de sadrazamlık misyonuna geldi. Osmanlı’nın I. Dünya Savaşı’ndaki en kritik yıllarında devlet idaresinde kelam sahibiydi. Savaşın kaybedilmesi ve Mondros Mütarekesi’nin akabinde, düşman işgali altındaki Osmanlı topraklarında İttihat ve Terakki yöneticileri üzerindeki baskılar arttı. Talat Paşa, 1918’de Almanya’ya gitmek zorunda kaldı.
“MUSTAFA KEMAL’İN BUYRUĞUNA GİRİN”
Mondros Mütarekesi’nin akabinde yurt dışına çıkmak zorunda kalan Talat Paşa, buna karşın Kurtuluş Savaşı’nın muvaffakiyete ulaşması için uğraş etmeye devam etti. Yurt dışından İttihat ve Terakki’nin Anadolu’daki takımlarına “Mustafa Kemal’in buyruğuna girin” talimatı vererek Ulusal Mücadele’ye dayanak sundu.
“DÜZENLİ OLARAK MEKTUPLAŞTI
Talat Paşa, Berlin’de bulunduğu müddet boyunca Mustafa Kemal Atatürk ile tertipli olarak mektuplaşarak Ulusal Mücadele’ye takviyesini sürdürdü. Osmanlı’nın son sadrazamlarından biri olarak, son nefesine kadar Türkiye’nin bağımsızlığı için çaba etti.
TÜRKİYE’YE GETİRİLDİ
Talat Paşa’nın naaşı, yıllar sonra 1943 yılında periyodun Başbakanı Şükrü Saraçoğlu’nun teşebbüsüyle Türkiye’ye getirildi. Hürriyet ve İtilaf Fırkası mensuplarının karşı çıkmasına karşın, devlet merasimiyle İstanbul’daki Abide-i Hürriyet Tepesi’ne defnedildi.
